Sự đảo ngược hiện trạng trong Thánh Kinh

Thứ bảy - 28/01/2023 08:46 589

SỰ ĐẢO NGƯỢC HIỆN TRẠNG TRONG THÁNH KINH

Victor Cancino, S.J.
Chúa nhật IV Mùa Thường niên.
Xp 2,3; 3-12-13; 1Cr 1,26-31; Mt 5,1-12a

Trong âm nhạc, đoạn nhạc khởi ý (motif) là một giai điệu ngắn được lặp đi lặp lại để tạo nên đặc trưng chủ đạo của toàn bản nhạc. Trong văn học cũng vậy, mô típ là những chủ đề hoặc cách diễn đạt làm cho các phân đoạn thêm phần sinh động. Kinh Thánh bao gồm nhiều chủ đề như vậy. Một chủ đề phổ biến là Thiên Chúa tôn vinh những người mà thế gian coi là thấp kém. Các bài đọc Chúa nhật IV Thường niên minh họa rõ rệt sự đảo ngược hiện trạng này.

Trong bài đọc I, ngôn sứ Xôphônia mô tả sự phán xét sẽ đến “trong ngày thịnh nộ của Đức Chúa” (Xp 2,3). Sách Xôphônia dù ngắn đã mô tả sự thất vọng của nhiều người đối với việc lãnh đạo tại Giuđa trong những năm trước khi thành Giêrusalem sụp đổ và trước cuộc lưu đày ở Babylon vào năm 587 TCN. Giới tinh hoa của Giêrusalem cai trị những người phận nhỏ bằng sự bạo ngược, các thẩm phán như những con sói, các ngôn sứ là hạng người khoác lác ba hoa, dân thì bất trung bất tín và các tư tế làm ô uế đền thờ và vi phạm Lề Luật (x. Xp 3,1-4). Đây là những vị trí được tôn vinh trong con mắt của xã hội: những người cai trị, thẩm phán, ngôn sứ và các chuyên gia tôn giáo. Đáp lại, Xôphônia tuyên bố những người phận nhỏ hơn sẽ được tôn vinh trước mắt Đức Chúa: “Ta sẽ cho sót lại giữa ngươi một dân nghèo hèn và bé nhỏ” (Xp 3,12). Chủ đề của Chúa Nhật tuần này là ‘những người phận nhỏ và khiêm nhường’ sẽ được Đất Hứa làm gia nghiệp.

Thánh vịnh Chúa nhật tuần này nằm gần cuối sách Thánh vịnh. Vài thánh vịnh ở phần cuối này ước mơ về một vương quốc mới gần hơn với nền hòa bình mà Thiên Chúa sẽ thiết lập. Trọng tâm của giấc mơ này là niềm tin rằng, ngay cả bây giờ, Thiên Chúa tôn vinh những kẻ thấp hèn bị thế gian lãng quên. Kẻ đói có thức ăn, tù nhân được trả tự do, người mù được sáng mắt và cô nhi quả phụ được Thiên Chúa nâng đỡ (x. Tv 146, 6-10). Một lần nữa, mô típ đảo ngược số phận được tuyên bố: “Chúa cho kẻ bị dìm xuống đứng thẳng lên” (Tv 146, 8).

Trong bài đọc II, thánh Phaolô nhắc nhở các thành viên trong cộng đoàn Côrintô về chân lý Kinh Thánh này. Họ sống trong một nền văn hóa có hệ thống lâu đời phân biệt danh dự và nhục nhã, và thực tại của những người “phận nhỏ” dường như là một ví dụ về sự hèn kém mà những người vị vọng nên tránh. Thánh Phaolô nhắc nhở họ hãy thử nghĩ lại xem hoàn cảnh ơn kêu gọi của chính họ (1 Cr 1, 26). Người Côrintô không hùng mạnh, xuất thân cao quý hay khôn ngoan theo chuẩn mực người đời. Tuy nhiên, thánh Phaolô nói rằng những gì thế gian cho là điên dại, thì Thiên Chúa đã chọn để hạ nhục những kẻ khôn ngoan, và những gì thế gian cho là yếu kém, thì Thiên Chúa đã chọn để hạ nhục những kẻ hùng mạnh (1Cr 1,27).

Giống như một tiết nhạc, mô típ “Phúc thay ai hiền lành vì họ sẽ được Đất Hứa làm gia nghiệp,” đã được vận dụng một cách tinh tế trong suốt các bài đọc này. Giờ đây, nó đạt đến tột đỉnh trong bài Tin mừng Chúa nhật tuần này với các mối phúc trong Tin mừng Mátthêu. “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó… Phúc thay ai sầu khổ… Phúc thay ai hiền lành… Phúc thay ai khát khao nên người công chính …” (x. Mt 5,1-6). Đây là những người phận nhỏ sẽ được Đất Hứa làm gia nghiệp.
Nguyên bản tiếng Hy Lạp của đoạn này đọc giống như một giai điệu du dương dành cho người phận nhỏ. Việc sử dụng cụm từ ‘phúc thay’ (makarioi) được lặp lại qua tám hoặc chín câu tùy theo cách đếm. Bốn mối phúc đầu tiên được xác định bằng những từ bắt đầu bằng chữ p trong tiếng Hy Lạp: tâm hồn nghèo khó (ptochoi to pneumati), người sầu khổ (penthountes), hiền lành (praeis) và những người đói khát (peinontes). Bản văn gần giống như một bài hát này có thể là cách mà các thế hệ môn đệ về sau lưu nhớ và lặp lại giáo huấn đã được Chúa Giêsu mặc khải cho các môn đệ thân cận. Thánh sử Matthêu xem mô típ ‘Chúa tôn vinh những người mà thế gian xem là thấp kém’ hệ trọng đến mức phải chuyển thể thành một dạng văn chương phù hợp để dễ dàng ghi nhớ.

Mô típ của các bài đọc tuần này cũng sẽ tiếp tục trong tuần tới, khi Chúa Giêsu dạy những người phận nhỏ và khiêm nhường là muối và ánh sáng cho thế gian. ‘Muối đất’ sẽ được mô tả như những người được chúc phúc trong những dòng mở đầu của Tin mừng của Chúa nhật tới. Có lẽ tuần này đã đủ khi chỉ cần tập trung vào những điều nhỏ bé trong cuộc sống và cách đáp trả mà những bài đọc này khơi dậy trong chúng ta.

Những gì thế gian cho là hèn mạt không đáng kể, là không có, thì Thiên Chúa đã chọn để huỷ diệt những gì hiện có (1 Cr 1,28).

“Nhưng điều mà thế gian cho là điên dại, thì Thiên Chúa đã chọn để làm cho những người khôn ngoan phải xấu hổ; điều mà thế gian cho là yếu hèn, thì Thiên Chúa đã chọn để làm cho những gì là mạnh mẽ phải hổ ngươi”. (1Cr 1,27)

CẦU NGUYỆN
Chúng ta có nghe được bài ca của những người phận nhỏ và khiêm tốn mà các bài đọc nhấn mạnh trong tuần này không?
Các mối phúc có luôn đúng không? Làm thế nào để các mối phúc đảo ngược hiện trạng?
Làm thế nào chúng ta có thể đi từ chủ đề ‘kẻ hèn mọn được nâng cao’ trong lời cầu nguyện sang hành động cụ thể trong hành trình làm môn đệ của mình?

Bài đọc: Thanhlinh.net

Nhóm Sao Biển chuyển ngữ từ America Magazine (25/01/2023)