HIỂU BIẾT BỔN PHẬN: GIẢI THÍCH LỜI CHÚA
Victor Cancino, S.J.
Chúa nhật III Thường niên C
Nkm 8,2-10; Tv 19; 1Cr 12,12-30; Lc 1,1-4. 4,14-21
Nhóm Sao Biển chuyển ngữ từ Americamagazine.org
Hiếm có bộ bài đọc Lời Chúa nào phong phú để suy niệm và chú giải như các bài đọc của Chúa nhật III Thường niên C. Giáo hội dành riêng hôm nay cử hành Chúa nhật Lời Chúa để nêu bật vai trò và ơn lành của Kinh thánh cũng như khuyến khích nhiều người đọc Kinh thánh như một thực hành đạo đức. Vì vậy, bài đọc I, Thánh vịnh đáp ca và bài Tin mừng hôm nay nhấn mạnh việc công bố Lời Chúa cách long trọng công khai và nhu cầu giải thích Lời Chúa. Mỗi bài đọc hôm nay cũng có thể chính là một bản chú giải. Bối cảnh lịch sử độc đáo của sách Étra-Nơkhêmia dưới sự cai trị của Ba Tư sẽ là một chủ đề riêng. Bài Tin mừng hôm nay được kết nối từ hai trình thuật: phần dẫn nhập mà thánh sử Luca dùng để giới thiệu tác phẩm của mình (Lc 1,1-4) và diễn từ khai mạc sứ vụ công khai của Đức Giêsu (Lc 4,14-21). Chúng ta hiếm khi thấy một sự kết nối ấn tượng như vậy trong bài Tin mừng của ngày Chúa nhật, nhưng Giáo hội lại dùng cách thay đổi bất thường này để giới thiệu sứ vụ công khai của Đức Giêsu.
Các bài đọc hôm nay hướng chúng ta chú tâm đến việc công bố Kinh thánh trước cộng đoàn và sự đáp ứng trước khởi xướng này. Chẳng hạn, bài đọc I miêu tả một nghi thức phụng vụ độc đáo. Tư tế Étra của Israel tụ họp đàn ông, đàn bà và trẻ em “có thể hiểu” Torah, Ngũ Thư. Ông bắt đầu đọc các sách này trong khung cảnh cộng đoàn (Nkm 8,2). Đây chính là lần đầu tiên dân Israel đọc Kinh thánh trước cộng đoàn kể từ cuộc chinh phục của người Babylon gần một thế kỷ trước. Với nghi thức công khai này, một cuộc sống mới của quốc gia bắt đầu. “Thầy mở sách ra trước công chúng, vì thầy đứng nơi cao hơn mọi người. Khi thầy mở sách, thì tất cả đều đứng lên” (Nkm 8,5). Dân chúng được miêu tả là cúi mình sát đất, thưa lại “Amen, Amen!” và sau khi nghe công bố bản văn và giải thích, họ khóc lóc. Tác động ấn tượng từ việc lắng nghe và giải thích Kinh thánh cho thấy sự tôn kính đối với bản văn thánh này. Việc đón nhận Lời Chúa cách sâu đậm cho thấy dân Israel khao khát sâu xa không chỉ lắng nghe Lời Chúa mà còn hiểu và sống Lời ấy.
Bối cảnh và thời điểm của trình thuật này cũng mang ý nghĩa không kém. Tư tế Étra thực hành nghi lễ này [đọc sách thánh] trong suốt tháng thứ bảy, thời điểm người Do Thái mừng lễ Xá tội (Yom Kippur) và lễ Lều. Lễ Xá tội là thời gian buồn phiền và đền tội thậm chí ngày nay còn thực hành, trong khi lễ Lều là dịp lễ mừng báo hiệu mùa gặt. Trong khoảnh khắc giao mùa này, Étra nhắc nhở dân, như trong bài đọc I: “Anh chị em đừng mang tang chế, đừng than khóc,” và ông hướng dẫn: “Hãy đi ăn thịt béo và uống rượu ngon … vì ngày này là ngày thánh, dâng cho Chúa” (Nkm 8,9-10). Chức năng trình diễn của khung cảnh này làm nổi bật đáp trả đúng đắn của người dân trong suốt tháng thứ bảy với Lời Chúa như là nét đặc trưng cốt lõi của đức tin Israel. Đối với Étra, việc người dân nhận ra vai trò của Kinh thánh là thời khắc đáng để vui mừng: “Đừng buồn sầu; vì niềm vui của Chúa là đồn luỹ của anh chị em!” (Nkm 8,10).
Thánh sử Luca cũng ghi lại một nghi thức long trọng công bố Kinh thánh trước cộng đoàn. Khi công bố Kinh thánh, Đức Giêsu cùng với những người trong hội đường tiếp nối truyền thống mà Étra đã khởi xướng nơi bài đọc I. Đức Giêsu trở về Galilêa “trong quyền lực Thánh Thần” và giảng dạy trong các hội đường (Lc 4,14-15). Đầu tiên, Ngài đọc lớn tiếng đoạn văn trong sách ngôn sứ Isaia khi mở nó ra. Đoạn văn đặc biệt bày cũng cho thấy Ngài nhận thức về sứ vụ của mình. Đức Giêsu đọc lớn tiếng: “Thánh Thần Chúa ngự trên tôi, vì Ngài xức dầu cho tôi, sai tôi đi rao giảng Tin Mừng cho người nghèo khó” (Lc 4,18; Is 61,1). Tiếp đến, Ngài chú giải bản văn thánh này: “Hôm nay ứng nghiệm đoạn Kinh Thánh mà tai các ngươi vừa nghe” (Lc 4,21). Bài Tin mừng kết thúc tại câu này, nhưng những câu tiếp theo cho thấy phản ứng của người nghe, chuyển nhanh từ kinh ngạc sang giận giữ. Họ trở thành những người đầu tiên muốn giết Đức Giêsu. Việc chú giải Kinh thánh vẫn luôn là công việc nguy hiểm trong mọi thời điểm. Cuối cùng, việc giải thích này sẽ lấy đi mạng sống của Ngài.
Vào Chúa nhật Lời Chúa, các bài đọc mang đến một nhận thức sâu sắc về nghi thức công bố Kinh thánh trước cộng đoàn. Hành động này đòi hỏi đức tin cộng đoàn và việc chú giải đáng tin cậy như là lời đáp trả. Giống như Phaolô nhắc nhở chúng ta nơi câu cuối cùng của bài đọc II: “Tất cả là tiên tri ư? Tất cả là tiến sĩ ư? Tất cả được ơn diễn giải ư?” (1Cr 12,29-30). Câu trả lời là không. Vào thời nay, hãy cẩn thận với những người diễn giải và cách thức chúng ta giải thích bản văn thánh cũng như Lời hằng sống của Chúa. Thông thường, môi trường giáo xứ là nơi phù hợp để tìm gặp được các nghi lễ này vì mọi sự đều có sẵn: người giải thích bản văn có trình độ và thông minh, cộng đoàn tín hữu và sự sẵn lòng đề hiểu.
Cầu nguyện
Chúng ta có thường xuyên tiếp xúc Kinh thánh?
Chúng ta có thường thấy khó khăn hay thách đố khi giải thích Kinh thánh?
Làm thế nào chúng ta có thể “vui mừng trong Chúa” như một bài tập để có sức mạnh mỗi ngày ?